حدیث از کتاب گران سنگ "مصبح الشریعه"

باب صدم:

قال الصادق علیه السلام:

و تفسیر العبودیة: بذل الکلّ

و سبب ذلک: منع النفس عمّا تهوی و حملها علی ما تکره

و مفتاح ذلک: ترک الرّاحه و حبّ العزلة

و طریقه: الافتقار الی الله تعالی

امام صادق علیه السلام در چهار جمله، اصول بندگی را خلاصه می کند؛ که البه این چهار جمله، دریایی از معارف دین را در خودش دارد که در فرصتی مناسب باید به آن پرداخت.

ایشان در این قسمت از روایت بسیار زیبا می فرماید:

* و تفسیر عبودیت: بذلُ الکلّ

معنای عبودیت و بندگی، بذل همه چیز است

یعنی این که انسان، هر چیزی که دارد، از جوانی، و فراغت و صحت و سلامتی و با تمام وجود، همه را در راه خدا خرج کند

و تسلیم محض در مقابل خدا باشد

مثل حضرت سیدالشهداء علیه السلام که بهترین یارانش شهید شدند، خاندانش از علی اکبر و علی اصغر و قاسم و عون و محمد و.... همه را فدا کرد؛ نهایتا خودش در خون خویش دست و پا میزد؛ ولی لب به شکایت از وضع موجود نکرد و بندگی خود را در 4 جمله ابراز کرد:

" الهی رضا برضائک، تسلیما لقضائک، لا معبود سواک، یا غیاث المستغیثین " 

*و سبب ذلک: منع النفس عمّا تهوی و حملها علی ما تکره

مقدمه ی بندگی چیست: این که نفسمان را تربیت کنبم

هر چیزی را که نفس میل دارد، منعش کنیم؛ و هر چیزی را که میل ندارد، بر آن، اجبارش کنیم.

اگر بخواهم خیلی خلاصه جمع بندی کنم، میشود: " انجام واجبات و ترک محرّمات "

جزو اولیّات دین مبین اسلام، این است که هر آن چه خدا دستور داده، انجام دهیم؛ و هر آن چه از آن منع فرموده، اجتناب کنیم.

و البته:

به فرموده آیت الله بهجت رحمة الله علیه که استاد عرفان و اخلاق بود: اگر می خواهید به اوج عرفان برسید، انجام واجبات و ترک محرّمات!!!

*و مفتاح ذلک: ترک الرّاحه و حبّ العزله

اگر کسی میخواهد بنده ی خدا باشد، باید به بدنش سختی دهد و از راحت طلبی به دور باشد؛ البته نه هر راحتی!

از آن راحتی اجتناب کند که او را از پروردگار عالم دور میکند

و حب العُزلة ( دوست داشتن تنهایی )؛

اسلام، دین اجتماع است و ما دستور داریم که زندگی اجتماعی داشته باشیم؛ فلسفه ی حضور در مسجد و برپا کردن نمازجماعت هم در همین راستا است.

صله رحم و برقراری ارتباط با خویشاوندان و دوستان و همسایگان نیز در راستای زندگی اجتماعی است.

اما واقعیت این است که برخی از محیط های اجتماعی، موجب انجام حرمت های الهی شده و یا به بیانی دیگر، امنیت اجتماعی اسلامی ندارد؛ و در واقع، خدای متعال، اجازه ورود به آن اجتماعات را به مومنان نمی دهد.

لذا منظور از " گوشه نشینی " ، دوری ار از اجتماعات این چنینی است که ما را از یاد پروردگار دور می کند.

*و طریقه: الافتقار الی الله تعالی

و راه بندگی خدا، در یک کلام است: (این که خود را فقیر خدا بدانیم)

ایهاالناس! انتم الفقراء الی الله

اگر خودمان را محتاج خدا دانستیم، تازه به مناجات حضرت امیرالمومنین علیه السلام پی می بریم که نجوا می کرد: 

" مولای یا مولای! انت الغنیّ و انا الفقیر؛ و هل یرحم الفقیر الّا الغنیّ "

خدایا ما را جزو بهترین بندگان خودت قرار بده

اللهم صل علی محمد وآل محمد